De eerste keer dat je kind een melktand wisselt is bijzonder. Je stoere vent of dame loopt nu rond met een mooi gat en heeft het gevoel weer een beetje groter te zijn. Maar wanneer begint je kind met wisselen? Hoe lang duurt het voordat een losse tand eruit valt? En kun je de natuur een handje helpen? Hoe ga je om met een kind die het tanden wisselen spannend vindt? En wat kun je doen met de uitgevallen tanden. Lees hier alles over het tanden wisselen: van de eerste snijtand tot aan de laatste verstandskies.
Van melkgebit naar grote mensen tanden
In het kleine mondje van een kind passen geen volwassen tanden. Daarom krijg je eerst een melkgebit. En vanaf vijf jaar breekt het volwassen gebit door. Dat begint met de eerste blijvende kiezen, die doorkomen achter de laatste kiezen van het melkgebit. Vaak merk je dat niet eens, omdat ze verscholen liggen en er niet eerst een melkkies uitvalt. Wel kan je kind klagen over pijn in de mond. Bij de tanden en kiezen die daarna wisselen, valt er wel eerst een melktand of kies uit. De blijvende tanden en kiezen liggen al een tijdje klaar in de kaak onder het melkgebit. En als het tanden wisselen begint, groeien ze omhoog richting de melktand of kies. Een stofje dat hierbij vrij komt, zorgt ervoor dat de wortels van het melkgebit oplossen, waardoor de tanden los komen te zitten en er uiteindelijk uitvallen. De tanden van het blijvend gebit kunnen wat scheef doorbreken. Soms lijkt het zelfs alsof er teveel tanden en kiezen in dat kleine mondje staan. Maar de kaak groeit nog even door en dan komt er dus meer ruimte voor het blijvend gebit. Vaak komt het met de stand van de tanden dan vanzelf wel goed.
‘Lees ook: Opgebiecht: Wat ik mijn kinderen (per ongeluk!) wel eens heb aangedaan.’
Het blijvend gebit ziet er anders uit
De blijvende tanden en kiezen zien er anders uit dan het melkgebit:
- De blijvende snijtanden hebben een kartelrand. De kartels verdwijnen in de loop van de tijd vanzelf, doordat de tand slijt.
- De blijvende tanden en kiezen zijn donkerder en geler van kleur. Dat komt omdat het glazuur van de nieuwe tanden en kiezen sterker is dan dat van het melkgebit.
Dit schema laat zien wat de gemiddelde doorbraaktijd is van het melkgebit en het volwassen gebit. Maar tanden en kiezen kunnen ook vroeger of later doorbreken.
Help! Mijn tand zit los
Terwijl het ene kind niet genoeg kan krijgen van het wiebelen aan zijn tand en hem er het liefst zo snel mogelijk uittrekt, vindt de ander het tanden wisselen maar een spannende gebeurtenis en wil dat niemand eraan zit. Vooral de allereerste losse tand kan voor een kleine shock zorgen. Je kind heeft nog geen ervaring met die gekke wiebeltanden en vraagt zich 100 dingen tegelijk af. “Wanneer gaat hij eruit? Doet dat pijn? Kan hij er in mijn slaap uitvallen? En slik ik hem dan niet door? Kan ik nog wel ergens op bijten? En tanden poetsen, dat durf ik echt niet meer!” Je kunt je kind dan op zijn of haar gemak stellen door uit te leggen hoe het tanden wisselen werkt. En je zou boekjes over tanden wisselen kunnen lezen, zoals Elfje Floriene en de wiebeltand of Beer heeft een losse tand.
‘Lees ook: Wat mijn kinderen mij per ongeluk wel eens hebben aangedaan.’
Hoe lang duurt het voordat een losse tand eruit valt?
Op de meest gestelde vraag van kinderen tijdens het wisselen – Wanneer gaat mijn losse tand eruit? – is geen duidelijk antwoord te geven. Dat kan een uur zijn, een week, een maand of zelfs een jaar. Het is afhankelijk van hoe snel de nieuwe tanden omhoog komen en of je kind een wiebelaar is of niet. Het ene kind rust niet voordat die tand eruit is, terwijl de ander hem er nog niet uit durft te trekken als hij aan het laatste draadje hangt. Het is dus een kwestie van geduld. Wel kun je de natuur een handje helpen, door te proberen de tand er zelf uit te halen. Dat kun je het beste doen door een droge zakdoek of een gaasje om het tandje te leggen en dan voorzichtig te draaien. Trekken heeft minder effect. Of je gaat voor de grovere ‘touwtje-om-je-tand-methode’ zoals het meisje in de video hieronder. ? Wel moet je met het zelf trekken van een tand wachten totdat hij los genoeg zit. Daarmee voorkom je onnodig veel pijn en bloedvergieten. Een tand die er klaar voor is, gaat er namelijk vrijwel pijnloos en met maar een klein beetje bloed uit.
Mondverzorging tijdens het tanden wisselen
Ook al doet het tijdens het wisselen soms een beetje pijn, het is erg belangrijk om blijvende tanden en kiezen goed te poetsen. Vooral als ze pas net doorgebroken zijn en alleen het puntje nog maar zichtbaar is. Het glazuur is namelijk nog niet helemaal uitgehard en dus zijn de tanden kwetsbaar. Daarnaast hebben pas doorgebroken kiezen vaak diepe groeven waar meer etensresten en bacteriën in blijven zitten, waardoor ze extra gevoelig zijn voor gaatjes. Die groeven zijn soms zelfs door goed poetsen niet goed schoon te houden en dan kan de tandarts beslissen om ze te ‘sealen’. De kiezen krijgen een soort beschermlaagje van kunsthars om ze te beschermen. Dit gebeurt meestal kort nadat ze doorgebroken zijn. Maar ook gesealde kiezen moeten goed gepoetst worden.
‘Lees ook: Fluoride in tandpasta: Wel of niet veilig voor kinderen?‘
De Tandenfee
Als de tand of kies er eenmaal uit is, is het leuk om er iets bijzonders mee te doen. Bij ons thuis kwam altijd de Tandenfee, hoewel we eigenlijk wel wisten dat het onze ouders waren die ‘s nachts door onze kamer slopen om een muntje onder ons kussen te leggen. Maar dat maakte het niet minder leuk. Dit zijn wat ideeën voor dingen die je kunt doen met de uitgevallen tanden:
- Zoek samen met je kind een mooi tandendoosje uit om daar de melktanden in te bewaren. Kinderen vinden dat net een schatkistje.
- Laat je kind de uitgevallen melktand onder zijn of haar kussen leggen, zodat de Tandenfee hem ‘s avonds kan omwisselen voor een klein cadeautje of centje. Dat kan naar eigen inzicht, €0,50 voor een snijtand en €1,- voor een kies is een richtlijn.
- En wie de Tandenfee onzin vindt, kan de uitgevallen tand zelf inruilen voor een muntje of cadeautje.
Wat doen jullie met de uitgevallen tanden?
Melktanden bewaren
Wie de melktanden wil bewaren moet ze eerst goed schoonmaken. Spoel ze met koud water en gebruik waar nodig een tandenborstel om aangekoekte stukjes voorzichtig weg te poetsen. Gebruik geen zeep of andere reinigingsmiddelen. Helemaal krijg je de onderkant niet schoon. Laat de tand na het schoonmaken goed drogen, zodat ze zo min mogelijk bederven en berg ze dan op in een mooi tandendoosje.
Afbeelding: Shutterstock.
2 Reacties
Goed artikel Annemieke! Wij zijn zeker nog steeds fan van de tandenfee 🙂 Vooral belangrijk bij het volwassen gebit is natuurlijk regelmatig een controle laten doen bij de tandarts. We doen er tenslotte ons leven mee!
Wat een handig informatief artikel! Het is inderdaad erg belangrijk om de tanden goed te blijven poetsen. Ook al doet het soms pijn. Daarnaast is het aan te raden om twee keer per jaar ter controle langs de tandarts te gaan.
Met vriendelijke groet,
Carla